Cios w podstawę marksizmu

Laudacja na rzecz książki prof. Michała Wojciechowskiego, wygłoszona przez Jana M. Małka z okazji wyróżnienia jej przez Jury Nagrody im. Józefa Mackiewicza .  Warszawa 11. XI. 2009
Józef Mackiewicz twierdził, ze tylko prawda jest ciekawa, sugerując, że naszą ludzką ciekawość winniśmy kierować na jej poznawanie, bo jest ona warta naszej uwagi i czasu, i na umiejętne jej odróżnianie od kłamstwa i fałszu. Stąd warto czytać książki i inne publikacje zawierające przesłania i treści na niej oparte, a demaskujące fałsz i zło. Oczywiście, do czytania zachęcać lub zniechęcać może, oprócz treści książki, zarówno forma pisarska, w jakiej myśli autora są wyrażone, jak i szata graficzna i zewnętrzna książki. Jednak to treść jest rzeczą najważniejszą.
Książka prof. Michała Wojciechowskiego „Moralna wyższość wolnej gospodarki” wyróżniona przez Jury Konkursu im. Józefa Mackiewicza, zawiera społecznie i chrześcijańsko-kulturowe ważne prawdy i przesłania o znaczeniu nieprzemijającym i uniwersalnym, a więc nie tylko dotyczącym spraw polskich, – prawdy i przesłania niestety słabo dostrzegane czy rozumiane przez olbrzymią większość ludzi, a mające zasadniczy wpływ na ich byt materialny i zdrowie moralne społeczeństwa. Z tego względu jest to bardzo wartościowa pozycja.
Książka ta nie jest wielka objętościowo, i nie należy do literatury pięknej, ale jest bogata treścią przedstawioną w zwięzłej formie. Myśli i przesłania autora są w niej wyrażane przy użyciu prostych słów i w sposób bardzo łatwo zrozumiały dla przeciętnego czytelnika, mimo, że dotyczą one spraw i problemów ekonomicznych, gospodarczych i społecznych, wydawałoby się skomplikowanych. Jak trafnie zauważył Andrzej Sadowski, fundator Centrum im. Adama Smitha, książka ta w sposób trafny łączy dwie dość różne dziedziny wiedzy: teologię i ekonomię, i ukazuje jak spójny oraz skuteczny system stworzony został przez rynek i chrześcijaństwo.
Gdyby nie to, że książka wydana została w roku 2008, to można by uznać, że szereg omawianych w niej bardzo aktualnych zagadnień jest rozwinięciem niektórych myśli papieża Benedykta XVI przedstawionych w ogłoszonej później od książki, bo przy końcu czerwca b.r. encyklice „Caritas in Veritate” i jest jak gdyby odpowiedzią na papieskie życzenie wyrażone w §21 tej Encykliki: ”Niepokoi nas złożony i poważny charakter obecnej sytuacji gospodarczej, ale powinniśmy z realizmem, ufnością i nadzieją przyjąć nową odpowiedzialność, do której nas wzywa scenariusz świata potrzebującego głębokiej odnowy kulturowej i odkrycia zasadniczych wartości, na których można budować lepszą przyszłość. Kryzys zobowiązuje nas do ponownego przemyślenia naszej drogi, do przyjęcia nowych reguł i znalezienia nowych form zaangażowania do korzystania z pozytywnych doświadczeń i odrzucania negatywnych”. Profesor Michał Wojciechowski przyjmuje cząstkę owej odpowiedzialności i w swej książce w sposób bardzo przystępny i konkretny przypomina wspomniane wartości, oraz wskazuje na negatywne doświadczenia do odrzucenia.
Mimo tej zbieżności myślowej z najnowszą encykliką, stwierdzić należy, że „Moralna wyższość wolnej gospodarki” jest książką nonkonformistyczną. Przeciwstawia się potocznym sądom na temat neutralności moralnej sfery gospodarczej, oraz nieuzasadnionym obawom przed wolnym rynkiem, i płonnym ludzkim nadziejom pokładanym w państwie. W związku z tym, w pewnym sensie, podważa panujący obecnie ustrój, nazywany przez prof. Wojciechowskiego ustrojem biurokratycznym. Następnie, autor przeciwstawia się spotykanym niekiedy w katolickiej nauce społecznej usprawiedliwieniom państwa opiekuńczego, socjalnego rozdawnictwa, a nawet wchodzeniu w konflikt z ekonomią jako nauką.
W mojej opinii, prof. Wojciechowski jest przedstawicielem myśli ekonomicznej o znaczeniu uniwersalnym, stwierdzającej, że „Przykazanie ‘Nie kradnij!’ stanowi nie tylko nakaz moralny, ale i imperatyw gospodarczy. Nie stosowanie się do niego przez państwo i większość obywateli prowadzi do problemów i kryzysów gospodarczych ze szkodą dla wszystkich”. Istota tej myśli jest całkowicie sprzeczna z kwintesencją komunizmu, zdefiniowaną przez Karola Marksa jako „likwidacja własności prywatnej” – likwidacja polegająca na konfiskacie, czyli rabunku i kradzieży tej własności. Dlatego, treść książki, podkreślając pierwszorzędne, pozytywne znaczenie Przykazań X i VII dla gospodarki i ludzkiej doli, ma pośrednio charakter wybitnie antymarksistowski. Przekonany jestem, że z tego powodu, ta książka bardzo by się podobała Józefowi Mackiewiczowi, wielkiemu pisarzowi ukazującemu inne aspekty zła komunizmu i, stąd, często uważanego za pisarza antykomunistycznego.
Poza dziś tu omawianą książką, prof. Michał Wojciechowski ma też inny, bogaty i różnorodny dorobek pisarski. Liczba książek jego autorstwa przekroczyła już dwadzieścia, wliczając w to opracowania utworów starożytnych. Jako pierwszy katolik świecki w Polsce został profesorem teologii. Jest uznanym biblistą. Z tej dziedziny opublikował ostatnio podstawową książkę „Etyka Biblii”. Od dawna zajmuje się krytyczną oceną moralną zjawisk społecznych, czego wyrazem był między innymi zbiór publicystyki, w formie książki p.t. „W ustroju biurokratycznym”, oraz rozprawa p. t. „Biblia o państwie”. Tłumaczył też i komentował antyczną literaturę grecką, w tym słynne bajki Ezopowe.
Gorąco Panu Profesorowi gratuluję jego osiągnięć i życzę dalszych, podobnych.
Jan Michał Małek