List do redakcji: W dniu 15 marca (piątek) w Domu Nauczyciela przy ul. Sienkiewicza 16 o godz. 18-tej odbędzie się konferencja poświęcona budowie pomnika Generała Tadeusza Jordana Rozwadowskiego – zwycięzcy bitwy warszawskiej. Organizatorami konferencji są Komitet Budowy Pomnika Generała Tadeusza Jordana Rozwadowskiego oraz Konfederacja Rodziców.
Zapraszamy
Jacek Łukasik
* * *
Poniżej publikujemy fragment artykułu Wojciecha Klewca, którego bohaterem jest gen. Tadeusz Jordan Rozwadowski. Jest to recenzja książki „Budowniczowie II Rzeczypospolitej”, opublikowana na PROKAPIE w listopadzie 2018 roku.
„(…) Za rozdział poświęcony Tadeuszowi Rozwadowskiemu jestem autorowi „Budowniczych” wdzięczny szczególnie. Po pierwsze dlatego, że generał zasłużył się nie tylko na polu wojskowości, ale i gospodarki. Jak przypomina prof. Drozdowski, Tadeusz Rozwadowski, artylerzysta, doprowadził na przykład do rozpoczęcia wydobycia soli potasowych z zaniedbanych złóż w Kałuszu i Stebniku (obecnie Ukraina). Był też twórcą kilku wynalazków, m.in. prostego, ale skutecznego przyrządu celowniczego i nowego rodzaju pocisku artyleryjskiego, tzw. granato-szrapnela. W książce znajdujemy wymowną ocenę wojskowego innowatora, jakiej dokonał dr Mariusz Patelski z Uniwersytetu Opolskiego, autor biografii „Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski. Żołnierz i dyplomata”: „Był człowiekiem wszechstronnym, działającym na wielu płaszczyznach – organizator i reformator polskiego wojska, przedsiębiorca oraz wynalazca”.
Po drugie, jestem wdzięczny za rozdział poświęcony Tadeuszowi Rozwadowskiemu dlatego, że pamiętam zmagania o godne upamiętnienie generała w Warszawie. Stolica Polski w 2012 roku dołączyła do miast, w których Tadeusz Rozwadowski, bohater Bitwy Warszawskiej, doczekał się ulicy noszącej jego imię. Wybitny wojskowy został upamiętniony 92 lata po bitwie, po trzech latach starań podjętych niezależnie przez dwa zrzeszenia obywateli. Ulica nosząca jego imię znajduje się na odległym Targówku (choć wskazywano inne lokalizacje), przy drodze wyjazdowej z miasta. Biegnie od ul. Radzymińskiej przez połać, która rozciąga się na tyłach dużej placówki handlowej. Na dodatek w okolicy jest też ulica Rozwadowska.
Generał Tadeusz Jordan Rozwadowski herbu Trąby (1866 – 1928) przygotował plany przeciwuderzenia naszych wojsk oraz rozkazy dotyczące jednej z przełomowych bitew w dziejach, która odwróciła bieg wojny polsko-sowieckiej 1920 roku. Był wówczas szefem Sztabu Generalnego.
12 sierpnia, kiedy zdobycie stolicy przez Armię Czerwoną wydawało się kwestią godzin, naczelny wódz Józef Piłsudski wyjechał z Warszawy, by stanąć na czele oddziałów uderzeniowych. Przed opuszczeniem miasta przekazał premierowi Wincentemu Witosowi rezygnację ze stanowiska Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. Premier nie rozgłosił wiadomości o ustąpieniu Komendanta, by nie gasić ducha obrońców miasta. W tych okolicznościach rzeczywiste dowództwo nad całością operacji, jak twierdzą badacze, sprawował generał Rozwadowski. 15 sierpnia, w uroczystość Wniebowzięcia Matki Bożej, polscy żołnierze zatrzymali napór bolszewików u wrót stolicy. Spełnił się Cud nad Wisłą.
Prof. Drozdowski cytuje rozkaz Piłsudskiego z 1 kwietnia 1921 roku, w którym o gen. Rozwadowskim czytamy: „Pańskie zdolności i żywy umysł pomagały Panu w najcięższych okolicznościach. (…) Proszę przyjąć zapewnienia wysokiego szacunku oraz wyrazy prawdziwego uznania i wdzięczności”. Tak wysokiej oceny Piłsudskiego za wojnę polsko-bolszewicką nie otrzymał żaden generał polski – twierdzi autor „Budowniczych”.
Bitwa Warszawska to nie jedyny powód, by zachować generała Rozwadowskiego we wdzięcznej pamięci. Brał on też udział w obronie Lwowa w 1919 roku. W kwietniu tego roku wyjechał do Francji, gdzie stanął na czele Polskiej Misji Wojskowej. W Paryżu zabiegał m.in. o jeszcze lepszy stan współpracy polsko-rumuńskiej, a także kładł podwaliny pod rozwój lotnictwa polskiego – przyczynił się do stworzenia polsko-amerykańskiej Eskadry im. Tadeusza Kościuszki. Służył w niej m.in. Merian Cooper, później znany producent filmowy.
Po zwieńczonej zwycięstwem wojnie z bolszewikami generał Rozwadowski przedstawił naczelnikowi Piłsudskiemu plan unowocześnienia wojska polskiego – dążył do zastąpienia w armii koni czołgami i samochodami. W czasie przewrotu majowego w 1926 roku pozostał wierny rządowi. Po zamachu wraz z generałami Włodzimierzem Zagórskim, Juliuszem Malczewskim i Bolesławem Jaźwińskim został oskarżony o przestępstwa kryminalne. Trafił do więzienia, wskutek nacisków obywateli wyszedł na wolność, ale niedługo później zapadł na tajemniczą chorobę i zmarł. Okoliczności mogą świadczyć o otruciu”.
P
