Nakładem Wydawnictwa Antyk ukazała się praca Mariana Zdziechowskiego „Wpływy rosyjskie na duszę polską”. Ta trudna w odbiorze praca stanowi klasykę polskiej myśli politycznej z okresu przed i po pierwszej wojnie światowej.
Zdaniem Zdziechowskiego Rosji udało się zatruć duszę Polaków z zaboru rosyjskiego i ich zdemoralizować (germanizacja inaczej niż rusyfikacja tylko wzmocniła Polaków). Tożsamość rosyjska po rewolucji wyrażała się w bolszewickim dążeniu do utopii poprzez rewolucyjne zniszczenie rzeczywistości. Rosja dla Zdziechowskiego była zawsze państwem zaborczym, a zabór cudzych ziem służył rozwojowi biurokracji. Biurokracja zaborcza Rosji niszczyła kulturę ludów okupowanych i uniemożliwiała działanie okupowanych społeczeństw. Prowadziła do powszechnego zdziczenia (któremu przeciwdziałał tylko Kościół katolicki). Rosjanie niszczą okupowanych dla samej radości niszczenia i by okupowanym nie żyło się lepiej. Rosjanie, by gnębić okupowanych, sprzymierzają się z lokalnym motłochem.
Dusze rosyjską zdaniem Zdziechowskiego doskonale scharakteryzował Mikołaj Bierdiajew. Zdziechowski twierdził, że mistycyzm rosyjski pozbawiony jest logiki i realizmu. Ekstremizm uznawał za cechę tożsamości rosyjskiej. Ekstremizm rosyjski wyraził się w anarchizmie, którego teoretykami byli Rosjanie. Rewolucyjny ekstremizm rosyjski zatruwał dusze Rosjan nie programem politycznym, ale przez poezją.
Zdaniem autora książki Rosjanie bezpodstawnie są przekonani o swojej wyższości cywilizacyjnej, o swojej ponad przeciętnej inteligencji emocjonalnej. Rosjanie nie są w stanie dostrzec w innych nacjach nic ciekawego, są etno egocentryczni. Zdaniem Zdziechowskiego Rosjanie przepojeni są prymitywną pychą i ekstremistyczną pogardą dla innych. Rosjanie nie są zainteresowani prawdą. Swoją antychrześcijańską tożsamość uzasadniają religijnie. Według Zdziechowskiego „własnością umysłu rosyjskiego jest skłonność do zaciemniania każdej prostej i jasnej rzeczy za pomocą mistycznego frazesu i do podnoszenia jej w ten sposób na mglista jakąś wyżynę”. Mistyczny frazes umożliwia ukazywanie zła jako dobra. Ta diabelska amoralność jest cechą tożsamości wielu Rosjan. Zdziechowski głosił też, że: „gardzić powszechnymi cnotami, a marzyć o szczytach bohaterstwa, spadać w otchłań nihilizmu, taka jest tragedia rosyjskiego maksymalisty”. Tożsamość rosyjska odrzuca wszystko co Europa uznaje za cnotę. Codzienne cnoty uznaje za przyziemnie niegodne. Gardzi codziennością. Ekscytuje się tym co niecodzienne i nienormalne.
W swej książce Zdziechowski opisuje jak w połowie XIX wieku postępowcy wykorzeniali młodych Polaków z polskości mamiąc ich wizjami rosyjskiej postępowości, głosząc, że wszystko co polskie jest wsteczne. Nienawiść do polskości propagowali też Żydzi. Motywy polskiej młodzieży zatrutej rosyjskimi ideami rewolucyjnymi były irracjonalne i emocjonalne, przepojone mesjanistycznym uwielbieniem dla pierwotnej Rosji. Zrusyfikowana polska młodzież z zapałem neofitów stała się awangardą rusyfikacji w Polsce. Rusyfikacja ideowa stała się fundamentem rusyfikacji politycznej. Rusyfikacja mas polskich w 1914 roku była tak wielka, że lojalnie szły one do armii rosyjskiej (skala lojalności zaskoczyła samych Rosjan), elity polskie wspierały wysiłek militarny Rosji. Polacy wiązali swoje nadzieje z Rosją. Tożsamość polska była w regresie, szczególnie antypolscy byli postępowcy. Antyrosyjscy piłsudczycy chcieli odrodzenia Polski na drodze rewolucji (czyli sami ulegali wpływom tożsamości rosyjskiej) – z czasem postulaty rewolucji socjalnej były coraz ważniejsze.
Pisząc o Żydach autor „Wpływy rosyjskie na duszę polską” stwierdził, że że kontrolę nad słabym rosyjskim ruchem rewolucyjnym przejęli Żydzi (stanowiący dobrze zorganizowaną globalną społeczność). Żydzi narzucili rewolucjonistom centralizm (który zapewnił społeczności żydowskiej sukces). Nacjonalizm żydowski natchnął centralizmem nacjonalizm rosyjski.
Owocem tożsamości rosyjskiej stało się to że rosyjska klasa średnia i elita zaakceptowały zbrodnie bolszewickie jako nieuniknione. Nuda codzienności była tak Rosjanom obmierzła, że z entuzjazmem witali zapowiedzi rewolucyjnych zmian. Sowieci po carskiej Rosji odziedziczyli imperializm i żądzę okupacji. Bolszewizm przyjęty przez Rosjan był dodatkowo dziełem Żydów.
Czytając prace Zdziechowskiego trudno nie oprzeć się wrażeniu, że opisane przez niego patologie tożsamości rosyjskiej doskonale pasują do tożsamości części środowisk, które z nienawiści do Rosji zrobiły swój sztandar. Świadczyć to może o silę trucizny, która zatruła tożsamość rosyjską i zatruwa tożsamość Polaków.
Jan Bodakowski
